Wprowadzenie
Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) stają się coraz bardziej popularne w Polsce, zarówno wśród gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. Wpływa na to nie tylko rosnąca świadomość ekologiczna, ale także chęć uniezależnienia się od rosnących cen energii oraz dostępność atrakcyjnych programów wsparcia finansowego.
W 2023 roku w Polsce funkcjonuje szereg programów dofinansowania inwestycji w OZE. W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze z nich, ich warunki oraz sposób ubiegania się o wsparcie.
Programy wsparcia dla gospodarstw domowych
1. Program "Mój Prąd 5.0"
Program "Mój Prąd" jest kontynuowany już w piątej edycji i pozostaje jednym z najpopularniejszych programów wsparcia dla mikroinstalacji fotowoltaicznych w Polsce.
Kto może skorzystać?
Program skierowany jest do osób fizycznych wytwarzających energię elektryczną na własne potrzeby, które mają zawartą umowę kompleksową regulującą kwestie związane z wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej z mikroinstalacji.
Na co można uzyskać dofinansowanie?
W ramach programu "Mój Prąd 5.0" można uzyskać dofinansowanie na:
- Zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej (PV) o mocy 2-10 kW – dotacja do 6000 zł
- Zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej (PV) o mocy 2-10 kW oraz dodatkowego elementu systemu (magazyn energii, magazyn ciepła, system zarządzania energią) – dotacja do 7000 zł
- Zakup i montaż samego magazynu energii (jeśli wnioskodawca posiada już instalację PV) – dotacja do 16 000 zł
Warunki uzyskania dofinansowania
Aby otrzymać dofinansowanie w ramach programu "Mój Prąd 5.0", należy spełnić następujące warunki:
- Instalacja musi być zakończona i przyłączona do sieci elektroenergetycznej
- Rozliczenie energii musi odbywać się w systemie net-billing (dla instalacji zgłoszonych po 1 kwietnia 2022 r.)
- Wnioskodawca musi być stroną umowy kompleksowej zawartej ze sprzedawcą energii
- Inwestycja nie może być zakończona przed 1 lutego 2023 r. ani rozpoczęta później niż 31 grudnia 2023 r.
Jak się ubiegać?
Wnioski o dofinansowanie należy składać za pośrednictwem portalu GOV.pl (z wykorzystaniem profilu zaufanego) lub poprzez formularz dostępny na stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).
2. Program "Czyste Powietrze"
Program "Czyste Powietrze" to kompleksowy program, którego celem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych.
Kto może skorzystać?
Program skierowany jest do właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Na co można uzyskać dofinansowanie?
W ramach programu "Czyste Powietrze" można uzyskać dofinansowanie na:
- Wymianę starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła, w tym pompy ciepła, kotły gazowe, kotły na biomasę
- Instalację odnawialnych źródeł energii (fotowoltaika, kolektory słoneczne)
- Termomodernizację budynku (ocieplenie ścian, wymiana okien i drzwi, modernizacja instalacji c.o. i c.w.u.)
Wysokość dofinansowania
Maksymalna kwota dotacji zależy od dochodów wnioskodawcy oraz zakresu inwestycji i wynosi:
- Do 66 000 zł dla podstawowego poziomu dofinansowania (dochód roczny do 135 000 zł)
- Do 99 000 zł dla podwyższonego poziomu dofinansowania (dochód miesięczny do 1894 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym lub 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym)
- Do 135 000 zł dla najwyższego poziomu dofinansowania (dochód miesięczny do 1090 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym lub 1526 zł w gospodarstwie jednoosobowym)
Jak się ubiegać?
Wnioski o dofinansowanie można składać online poprzez Portal Beneficjenta dostępny na stronie internetowej właściwego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) lub poprzez serwis GOV.pl. Można również złożyć wniosek w wersji papierowej w siedzibie WFOŚiGW lub w gminie, która przystąpiła do programu.
3. Program "Moje Ciepło"
Program "Moje Ciepło" to stosunkowo nowy program, który koncentruje się na wsparciu instalacji pomp ciepła w nowych budynkach mieszkalnych jednorodzinnych.
Kto może skorzystać?
Program skierowany jest do właścicieli nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych o podwyższonym standardzie energetycznym (spełniających wymogi WT 2021).
Na co można uzyskać dofinansowanie?
W ramach programu można uzyskać dofinansowanie na zakup i montaż pompy ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).
Wysokość dofinansowania
Wysokość dotacji wynosi:
- Do 30% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 7 000 zł dla powietrznych pomp ciepła
- Do 45% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 21 000 zł dla gruntowych pomp ciepła
Warunki uzyskania dofinansowania
Aby otrzymać dofinansowanie w ramach programu "Moje Ciepło", należy spełnić następujące warunki:
- Budynek musi spełniać wymagania techniczne określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, obowiązujących od 31 grudnia 2020 r. (WT 2021)
- Zakupiona pompa ciepła musi spełniać wymogi efektywności energetycznej określone w programie
- Wnioskodawca musi być właścicielem budynku
Jak się ubiegać?
Wnioski o dofinansowanie należy składać za pośrednictwem Generatora Wniosków o Dofinansowanie (GWD) dostępnego na stronie NFOŚiGW.
4. Ulga termomodernizacyjna
Ulga termomodernizacyjna to instrument podatkowy, który pozwala na odliczenie od podstawy opodatkowania wydatków poniesionych na termomodernizację budynków jednorodzinnych.
Kto może skorzystać?
Z ulgi mogą skorzystać podatnicy będący właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych, którzy rozliczają się według skali podatkowej, 19% podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Na co można uzyskać odliczenie?
Odliczeniu podlegają wydatki na:
- Zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej
- Zakup i montaż pompy ciepła
- Zakup i montaż kolektorów słonecznych
- Docieplenie budynku
- Wymianę okien, drzwi zewnętrznych, bram garażowych
- Wymianę starego pieca na bardziej ekologiczne źródło ciepła
Wysokość odliczenia
Maksymalna kwota wydatków, które można odliczyć, wynosi 53 000 zł na podatnika (niezależnie od liczby posiadanych nieruchomości).
Warunki skorzystania z ulgi
Aby skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, należy spełnić następujące warunki:
- Inwestycja musi być zakończona w ciągu 3 lat od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek
- Wydatki muszą być udokumentowane fakturami VAT
- Nie można łączyć ulgi termomodernizacyjnej z innymi formami dofinansowania (np. dotacją), jeśli dotyczy to tych samych wydatków
Jak się ubiegać?
Aby skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, należy wypełnić załącznik PIT/O do rocznego zeznania podatkowego (PIT-36, PIT-37 lub PIT-28).
Programy wsparcia dla przedsiębiorstw
1. Program "Energia dla wsi"
Program "Energia dla wsi" to nowa inicjatywa skierowana do rolników indywidualnych oraz spółdzielni i wspólnot energetycznych na obszarach wiejskich.
Kto może skorzystać?
Program skierowany jest do:
- Rolników indywidualnych
- Spółdzielni energetycznych
- Klastrów energii działających na obszarach wiejskich
Na co można uzyskać dofinansowanie?
W ramach programu można uzyskać dofinansowanie na:
- Instalacje fotowoltaiczne o mocy od 10 do 50 kW
- Magazyny energii
- Instalacje do produkcji biogazu rolniczego
- Małe elektrownie wodne
Wysokość dofinansowania
Wysokość dofinansowania zależy od rodzaju beneficjenta i typu inwestycji:
- Dla rolników indywidualnych – do 65% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 200 000 zł
- Dla spółdzielni energetycznych i klastrów energii – do 80% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 20 000 000 zł
Jak się ubiegać?
Wnioski o dofinansowanie należy składać do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w formie elektronicznej lub papierowej.
2. Program "Energia Plus"
Program "Energia Plus" skierowany jest do przedsiębiorstw inwestujących w poprawę efektywności energetycznej i OZE.
Kto może skorzystać?
Program skierowany jest do przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.
Na co można uzyskać dofinansowanie?
W ramach programu można uzyskać dofinansowanie na:
- Instalacje OZE (fotowoltaika, elektrownie wiatrowe, biogazownie)
- Magazyny energii
- Modernizację istniejących źródeł ciepła
- Poprawę efektywności energetycznej
Formy dofinansowania
Program oferuje dofinansowanie w formie:
- Preferencyjnej pożyczki – do 85% kosztów kwalifikowanych
- Dotacji – do 50% kosztów kwalifikowanych, w zależności od rodzaju inwestycji
Jak się ubiegać?
Wnioski o dofinansowanie należy składać bezpośrednio do NFOŚiGW lub za pośrednictwem banków, które podpisały umowę z NFOŚiGW.
3. Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS)
Program FEnIKS to następca Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, który będzie realizowany w ramach perspektywy finansowej UE na lata 2021-2027.
Kto może skorzystać?
Program skierowany jest do różnych podmiotów, w tym przedsiębiorstw, jednostek samorządu terytorialnego, instytucji naukowych i organizacji pozarządowych.
Na co można uzyskać dofinansowanie?
W ramach programu można uzyskać dofinansowanie na:
- Inwestycje w OZE
- Efektywność energetyczną
- Modernizację sieci ciepłowniczych
- Systemy magazynowania energii
- Inteligentne sieci elektroenergetyczne
Wysokość dofinansowania
Wysokość dofinansowania zależy od rodzaju beneficjenta i typu inwestycji i może wynosić od 35% do 85% kosztów kwalifikowanych.
Jak się ubiegać?
Nabory wniosków będą ogłaszane przez instytucje zarządzające programem. Szczegółowe informacje będą dostępne na stronach internetowych tych instytucji oraz na stronie funduszeeuropejskie.gov.pl.
Jak przygotować się do ubiegania o dofinansowanie?
Niezależnie od wybranego programu wsparcia, warto odpowiednio przygotować się do procesu ubiegania się o dofinansowanie. Oto kilka praktycznych wskazówek:
1. Dokładne zapoznanie się z warunkami programu
Każdy program ma swoje specyficzne warunki i wymagania. Przed przystąpieniem do składania wniosku należy dokładnie zapoznać się z regulaminem programu, kryteriami kwalifikowalności oraz wymaganiami dotyczącymi dokumentacji.
2. Przygotowanie niezbędnej dokumentacji
W zależności od programu, może być wymagana różna dokumentacja, np.:
- Dokumenty potwierdzające prawo własności nieruchomości
- Dokumentacja techniczna planowanej inwestycji
- Audyt energetyczny
- Pozwolenia na budowę lub zgłoszenia robót budowlanych
- Dokumenty finansowe (w przypadku przedsiębiorstw)
3. Prawidłowe wypełnienie wniosku
Wnioski o dofinansowanie są często szczegółowe i wymagają precyzyjnego wypełnienia. Warto poświęcić czas na dokładne zapoznanie się z instrukcją wypełniania wniosku i upewnić się, że wszystkie pola zostały prawidłowo wypełnione.
4. Skorzystanie ze wsparcia doradczego
W przypadku bardziej złożonych programów wsparcia, warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnych doradców, którzy specjalizują się w pozyskiwaniu środków na inwestycje w OZE.
5. Terminowe składanie wniosków
Większość programów wsparcia ma określone terminy naboru wniosków. Należy upewnić się, że wniosek zostanie złożony w odpowiednim terminie.
Podsumowanie
W 2023 roku w Polsce dostępnych jest wiele programów wsparcia finansowego dla inwestycji w odnawialne źródła energii, zarówno dla gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. Programy te oferują różne formy dofinansowania – od bezzwrotnych dotacji, przez preferencyjne pożyczki, po ulgi podatkowe.
Wybór odpowiedniego programu zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj planowanej inwestycji, status wnioskodawcy czy lokalizacja inwestycji. Warto dokładnie przeanalizować dostępne opcje i wybrać tę, która najlepiej odpowiada indywidualnym potrzebom i możliwościom.
Inwestycje w OZE, wsparte odpowiednim dofinansowaniem, mogą przynieść nie tylko korzyści ekonomiczne w postaci niższych rachunków za energię, ale także przyczynić się do poprawy jakości powietrza i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jest to szczególnie istotne w kontekście wyzwań związanych ze zmianami klimatu i rosnącymi cenami energii.